Vì sao TRUMP thắng cử - Tác giả Nguyễn văn Khanh

“Mãi đến 4 giờ sáng gia đình tôi mới đi ngủ,” ông Việt Trần ở North Carolina nói như hét qua điện thoại. “Thức khuya mà không ai thấy mệt mỏi vì cả gia đình tôi đều ngóng chờ tin chiến thắng,” ông cử tri Mỹ gốc Việt say sưa kể tiếp. “Ngay từ ngày đầu khi ông tỷ phú Trump vừa xuất hiện, chúng tôi đã nói sẽ bỏ phiếu ủng hộ ông lãnh đạo nước Mỹ.” Tại sao có thể quyết định sớm như vậy? “Ông Trump nói những điều người dân Hoa Kỳ từ lâu muốn nói, ông đưa ra những giải pháp người dân Hoa Kỳ từ lâu muốn nghe, chỉ hai điều đó đã đủ để thu hút lá phiếu của cử tri toàn quốc.”

Những điều ông Việt Trần nói cũng là những điều nghe được từ những người ủng hộ ông tỷ phú Cộng Hòa Donald Trump trước khi phòng phiếu mở cửa. Trong bữa cơm do bạn bè tổ chức một tuần trước ngày bầu cử mùng 8 Tháng Mười Một, 2016, ông Daniel Vũ cư ngụ tại tiểu bang Virginia dùng lời lẽ đanh thép để phê bình bà Dân Chủ Hillary Clinton, nhấn mạnh “không ai chấp nhận một cơ chế chính trị thối nát như hiện giờ, không ai chấp nhận một ứng cử viên làm toàn những việc sai trái, giỏi lợi dụng chức vụ để kiếm tiền cho gia đình hơn là phục vụ đất nước, không ai chấp nhận một người đã là mẹ, là bà ngoại mà đi ủng hộ phá thai.” Khi nghe một người ngồi cùng bàn hỏi “thế bà Clinton không có điểm gì hay để chúng ta ủng hộ hay sao,” anh Daniel Vũ nhún vai trả lời “có chứ.” Điểm hay đó là gì? Anh trả lời ngay: “bà Clinton bảo cuộc bầu cử năm nay rất quan trọng vì chúng ta đi bầu để chọn tương lai cho con cháu. Chính vì nghĩ đến tương lai của con cháu nên tôi quyết định phải bỏ phiếu cho ông Trump.”

“Người dân Mỹ muốn thay đổi” là câu trả lời nghe được từ một nhà báo bạn khi cùng ngồi ăn sáng, uống cà phê. Ông đồng nghiệp không muốn nêu tên điềm tĩnh bảo “tôi bỏ phiếu ủng hộ bà Clinton làm tổng thống, kết quả không đúng như ý mình mong muốn nhưng tôi hiểu được là người Mỹ muốn thay đổi.” Theo ông, “người Mỹ tin rằng bà Clinton làm tổng thống cũng chẳng khác gì ông Barack Obama, họ muốn thấy khuôn mặt mới, chính sách mới, không muốn nhìn thấy bế tắc chính trị tái diễn thêm 4 năm nữa, do đó họ dồn phiếu cho ông Trump.” Ông nhà báo mê bàn chuyện chính trị bảo thêm “tôi không nghĩ kỳ này cử tri chọn người Cộng Hòa hay Dân Chủ, họ chỉ chọn người mới, hứa hẹn mới, không bắt buộc người đó phải thuộc đảng nào,” dẫn chứng “ông Trump là khuôn mặt hoàn toàn mới, trên đường về Tòa Bạch Ốc ông ta đánh bại gần 20 chính trị gia bề thế, tên tuổi, đánh bại cả 2 đại gia đình quyền uy của chính trường nước Mỹ là đại gia đình Bush và đại gia đình Clinton.”

Nhưng “đừng quên một trong những lý do không nhỏ đã giúp ông Trump thành công chính là những lỗi lầm của bà Hillary Clinton,” theo nhà phân tích Charles Hines. Trong bài viết ngắn được phổ biến trên mạng ngay sau ngày bầu cử, ông Hines cho rằng đáng lẽ phải trình bày cho cử tri biết về chinh sách sẽ thực hiện, “bà Clinton lại bỏ quá nhiều thì giờ để tranh cãi với ông Trump,” không dè “càng bêu xấu đối thủ bao nhiêu, càng lòi cái xấu của chính bà ra bấy nhiêu.”

Những cái xấu này “dồn dập đến từ nhiều nơi, qua loạt emails do WikiLeak tung ra cho thấy bà và đảng Dân Chủ Trung Ương tìm cách chơi xấu đối thủ cùng đảng là ông Bernie Sanders rồi tìm cách che đậy, cho tới chuyện cơ quan FBI loan báo tìm thấy cả chồng emails có thể liên quan đến cuộc điều tra bà sử dụng email cá nhân lúc còn làm ngoại trưởng, có thể tiết lộ tin tức bí mật quốc gia.” Ông Hines viết thêm “dù bà có chống đỡ và chống đỡ thành công tới đâu đi chăng nữa, kể cả chuyện FBI thông báo không tìm thấy chi tiết nào mới để buộc tội bà, nhưng với cái nhìn của cử tri, bà Clinton vốn đã bị nghi ngờ là thiếu thành thật giờ đã trở thành con người họ không thể nào tin cậy được.”

Cũng vì không được cử tri tin cậy, nên bà cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ không “kết tụ được lực lượng cử tri đã ủng hộ ứng cử viên Dân Chủ Barack Obama hồi 2008 và 2012,” theo nhận định của bình luận gia Ryan Cooper. Trên tạp chí The Week, ông Cooper nhắc lại ông Obama là một ứng cử viên da màu “nhưng nhờ sự yểm trợ của các tập thể cử tri thiểu số và sự tiếp tay của tập thể da trắng nên ông Obama thắng ở Wisconsin, Ohio, Michigan, Pennsylvania cà 2 lần,” lần này bà Clinton bỏ lỡ cơ hội, “để những tập thể cử tri thiểu số, trong đó có cả tập thể phụ nữ da trắng và Latino” dồn phiếu cho ông Trump.

Bình luận gia Ryan Cooper cho rằng những sai lầm đó của bà Clinton đã giúp đem lại chiến thắng cho ông Trump, mặc dù “trong thời gian vận động tranh cử, ông ta phạm biết bao nhiêu lỗi lầm và sỉ nhục hầu hết các cộng đồng thiểu số ở Hoa Kỳ, ngoại trừ cộng đồng da trắng” đồng thời “12 phụ nữ lên tiếng tố cáo ông đã tấn công tình dục họ” thế mà “ông ta vẫn thắng” để trở thành “vị tổng thống Mỹ đầu tiên chưa từng nhập ngũ, cũng chưa hề có kinh nghiệm chính trường.”

Đó cũng là điều ông Cựu Chủ Tịch Hạ Viện Cộng Hòa Newt Gingrich nói đến trước ngày phòng phiếu mở cửa, lúc các cuộc thăm dò cử tri đều nói đường thành công của ông Trump “dù có nhưng rất hẹp.” Trong cuộc phỏng vấn ngắn dành cho đài truyền hình MSNBC, ông Gingrich nhận xét nếu trong suốt quá trình tranh cử, “ông Trump làm việc nghiêm chỉnh, nề nếp hơn thì lúc này đang dẫn trước bà Clinton ít nhất cũng 10 hay 15 điểm.” Chiến lược gia Cộng Hòa Karl Rove, người từng giữ vai trò hoạch định và thực hiện sách lược giúp Tổng Thống George W. Bush thắng 2 nhiệm kỳ, cũng đồng ý như thế nhưng giải thích thêm “khi tranh cử, ai cũng nói mạnh bạo để thu hút sự chú ý của cử tri, lúc đắc cử rồi tự nhiên người chiến thắng biết phải nói năng chừng mực hơn.”

Riêng với ông Việt Trần ở North Carolina, chuyện tại sao ông Trump thắng, vì sao bà Clinton thua là chuyện “cũ rồi, bây giờ tôi chờ đợi Tổng Thống Trump làm những điều đã hứa để đưa nước Mỹ trở lại vị thế siêu cường.” Ông cho hay sau khi thức tới 4 giờ sáng để đón tin chiến thắng, “ngủ được vài ba tiếng, thức dậy uống cà phê, mở computer đọc lại những điều ông Trump đã hứa sẽ làm trong 100 ngày đầu tiên,” như “dọn dẹp sạch đám sình lầy chính trị ở Washington D.C. để trong sạch hóa chính trường, hủy bỏ Obamacare, xây bức tường ngăn chia biên giới với Mexico để chận người nhập cảnh bất hợp pháp, bắt đầu đưa 2 triệu di dân lậu về nguyên quán, người từ những vùng có khủng bố không được vào Mỹ định cư, không tham gia Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế TPP, đặt Trung Quốc vào danh sách những nước cố ý hạ giá đồng tiền để trục lợi khi đưa hàng vào Mỹ.”

Đọc một hơi những gì tổng thống đắc cử Donald Trump cam kết sẽ làm, ông Việt cười vang, bảo “nói thiệt, đọc tới đâu nghe đã tới đấy” trước khi kết thúc bằng câu “ông Trump hứa sẽ dựng chính phủ do dân, bởi dân, vì dân, ông Trump hứa là ông Trump sẽ làm.”