Bún riêu - Tác giả Vũ Đăng Khuê

Hôm cuối tuần, tôi được một cô em vợ “mời” tới nhà “ăn cơm tạm”. Bình thường, ngoài những món ăn chơi như, chả giò, gỏi cuốn.... thì thường phở, bún bò.... là phần kết thúc, nhưng kỳ này cô ấy lại đổi món: bún riêu. Tôi vốn ít “để mắt” vào những món này vì theo tôi, bún riêu ở ngoài này là một loại bún riêu.... chế biến tại gia, nó không còn là loại bún riêu mà tôi đã từng ăn lúc còn ở Việt Nam. Xin được kể từ từ.

Bún riêu đến với tôi lúc còn ranh con, tức là nhỏ lắm 8 hay 9 tuổi gi đó. Là con của một gia đình gốc Bắc 54 mà không biết bún riêu thì .... coi sao được.

Tôi nhớ có một lần rất hiếm hoi đi theo mẹ ra chợ với mục đích là xách đồ giùm. Đi một vòng chán chê với đôi tay rã rời, bà dẫn đến một cái quán lụp xụp trong chợ Bàn Cờ với người đứng xung quanh, ai cũng tỏ vẻ háo hức chờ cái gì đó. Được một lúc thì tôi hiểu ra: họ đứng chờ để lấy chỗ vì đó là quán bún riêu bà Kiều nổi tiếng khắp vùng. Đang sức trai mới lớn, tôi làm một lúc cả 2 tô, tô đầu thì không có rau, nhưng tô sau thì bà mẹ tôi nhắc nhở: phải cho ít rau muống đừng nhiều quá mới ngon. Tôi thì thấy không rau hay rau gì cũng như nhau cả. Tôi húp sùm sụp ngon lành, đâu ngờ lại “có một người theo dõi sau lưng. Quay lại thì thấy bà bác hàng xóm cười nói với mẹ tôi: “Trông nó ăn mình cũng phát thèm”. Và từ đó ngoài những thứ ngon nhất trong đời như phở, bún bò, bún riêu đã đi vào lòng tôi hồi nào không biết.

Nhớ tới bún riêu là tôi nhớ rau muống chẻ, nhớ bà Kiều. Bà Kiều có khuôn mặt của một người Bắc di cư chính gốc, thắt khăn đen mỏ quạ, mặc bộ áo tứ thân. Bà ít nói lúc nào cũng thoăn thoắt bốc, chan rồi đưa tô bún cho khách. Sau lần theo mẹ ra chợ lần đó, cho đến lúc rời nước, tôi không có cơ hội lại quán bà, muốn ăn thì gần nhà cũng có, nhưng tôi lại có cảm tưởng và thấy bún riêu của cái bà vấn khăn mỏ qụa, áo tứ thân chính gốc Bắc Kỳ là ngon nhất.

Ăn bún riêu là một chuyện, mê và ghiền bún riêu đến đổi thèm thuồng thì tôi chưa .... đạt được, nhưng gia đình tôi hầu hết là em gái thì lại khoái cái món quốc hồn quốc túy này. Ngày xưa lúc còn bà mẹ tôi, thì mỗi lần họp mặt là mấy cô lại đòi cho bằng được bún riêu. Bên này làm sao có đủ được gia vị như rau muống, rau chuối nhưng thôi mình ăn.... dã chiến nhé. Cách làm thì rất đơn giản, nấu bằng tôm khô giã nhỏ với trứng, nước lèo thì dùng những gói bột trong hộp “Cốt Bún Riêu” làm sẵn mua ở bên Mỹ, Thái, ngay ở Nhật với vài lát cà chua, xả....muốn thì cho thêm vài miếng sườn, vài miếng đậu phụ chiên là cũng đủ có một ngày “thơ mộng”.

Không biết quân ta nghĩ sao, chứ theo tôi bún riêu là loại bình dân, hương đồng cỏ nội có mặt khắp chốn từ thôn quê đến thành thị như Phở, Bún Bò vậy.

Bún riêu ngon phải được nấu bằng cua đồng, nhưng quân ta hay dùng cáy hoặc cua nhỏ, chỉ cực là phải giã cho nhỏ, nhưng muốn ăn ngon là phải.... cực. Vắt lấy nước thịt cua (hay cáy) sau khi đã giã kỹ, đổ vào nồi và bắc lên bếp, thế là xong được một nữa. Phần còn lại là phi hành cho chín vàng, xào cà chua với mỡ và gạch cua xong đợi nước sôi thì trút tất cả vào nồi. Lúc trút vào nồi phải thật nhẹ và khéo léo vì nếu không riêu sẽ chìm xuống đáy, trông không bắt mắt ti nào. Nêm mắm muối cho vừa ăn là ta sẽ có một món ngon xứ Hà Thành.

Bún bỏ vào tô, chan ngập nước, rải riêu ở trên cùng, cà chua vài lát, bỏ chút ớt, vắt chút chanh, hành lá, thêm một thìa mắm tôm và bát bún riêu đỏ màu cà chua, vàng cam màu gạch, nâu óng mỡ màu hành phi, hồng màu ớt và nâu mầu măm tôm đặt cạnh đĩa rau muống chẻ, rau chuối, vài lá mùi... thì còn gì mà so sánh được nữa bạn ta?

Nhưng ăn bún riêu phải ăn ở “đầu đường xó chợ” ngồi trên cái ghế thấp lè tè, hay ăn từ những bà hàng có cái quang gánh mới hợp cách, còn ăn trong một nhà hàng thì không hợp tí nào.

Họ hàng với bún riêu là canh bún. Canh bún khác với bún riêu là sợi bún to hơn và ăn với rau muống luộc. Có dạo vì gạo mắc nên họ đổi sang miến bún. Ăn thì cũng tạm thôi không thể bằng bún riêu chính gốc được.

Thú thât với bạn ta là nếu phải so sánh bún riêu cua đồng và bún riêu... dã chiến ngoài này thì tôi không biết món nào ngon hơn vì đã quá lâu tôi quên hết hương vị, nhưng tôi cảm thấy bún riêu cua đồng ở quê nhà có vẻ ngon hơn là vì tôi nhớ đến bà cụ vấn khăn, mỏ quạ, hình ảnh của một bà mẹ Việt Nam

“Mẹ quê vất vả trăm chiều
Nuôi một đàn con chắt chiu....”

Tôi mới được ăn lại bún riêu sau một thời gian dài bị “cấm vận” nên ngay lúc đó thấy bún riêu ngon không thua gì phở. Đang say mê thưởng thức và lẩm bẩm bài thơ chôm trên mạng

Ghé chợ Sài Gòn xực bún riêu
Người ăn tấp nập giữa ban chiều
Bưng tô nóng hổi mùi thơm toả
Thấy đĩa rau tươi đủ loại, khều
Húp nước chua chua vừa ngọt đậm
Xơi cua béo béo vị cay tiêu
Rau thơm, bắp chuối, vài kinh giới
Chút mắm tôm ngon... hả dạ nhiều

và thầm nghĩ trong đầu là có nên xin thêm một tô nữa không, thì “trên cao” có tiếng nhắc nhở nghe lần thứ ....4000: “Vừa vừa thôi quá giới hạn cho phép rồi đó nghe, có chuyện gì tui không biết đâu”. Vỡ mộng!

Sao tôi “khổ” thế này.