Phát minh của người Việt khiến thế giới 'ngả mũ'? - Tác giả Nguyễn văn Tuấn

Báo chí Việt Nam, chẳng biết từ bao giờ, quen thói ca ngợi một cách quá đáng. Có khi một giải thưởng bình thường, thậm chí cấp trung học, mà cũng tốn biết bao giấy mực suốt năm này sang năm khác. Việc làm đó làm cho đương sự nếu là người biết điều thì cảm thấy ngượng ngùng, còn người không biết điều thì tưởng mình là rất vĩ đại. Lại có những "người trẻ nhất", "người lớn tuổi nhất", "người Việt Nam đầu tiên" nghe hết sức … trẻ con. Trong dòng viết đó, đọc bài này (1), nếu không chú ý đến chi tiết, thì rất dễ bị hiểu lầm về sự tài giỏi của người Việt. Trong 4 phát minh mà bài báo này đề cập đến, tôi thấy có 2 phát minh không phải là của người Việt.

Bài báo viết rằng "Cha đẻ phát minh ra máy ATM trong hệ thống ngân hàng là người Việt Nam, đó là ông Đỗ Đức Cường" (1). Tuy nhiên, theo tôi tìm hiểu được thì người phát minh ra máy rút tiền ngân hàng (ATM) không phải là người Việt Nam. Người sáng chế ra máy ATM, theo wikipedia, là John Shepherd-Barron, người Anh. Ông này qua đời năm 2010 ở tuổi 84. Báo The Telegraph có bài tri ân ông, và có đề cập rằng máy ATM đầu tiên được lắp đặt ở Anh từ 1967 (2). Tuy nhiên, có nguồn khác cho biết người sáng chế ra máy ATM là người Mĩ tên là Don Wetzel. Thêm nguồn tin khác cho biết người sáng chế ATM là John D. White (3). Nói chung, nhìn qua các nguồn thông tin này thì lịch sử máy ATM đã có khá lâu, còn ý tưởng thì có thể lâu hơn nữa, nhưng một điều chắc chắn là người Việt không phải là người đầu tiên sáng chế ra máy ATM.

Phóng viên bài báo còn viết rằng bác sĩ Randal Pham (ở Mĩ) là người "đã phát minh ra phương pháp mới giúp những người có bệnh về mắt không phải đeo kính" (1). Nhưng tôi nghĩ đây là thông tin không đúng. Trên trang linkedin (4), chúng ta biết rằng "Dr. Pham, founder of Aesthetic & Refractive Surgery Medical Center, is the first surgeon in Northern California to implant the AcrySof® IQ ReSTOR® multifocal intraocular lens" (tạm dịch: Bs Phạm Hoàng Tánh, người sáng lập trung tâm phẫu thuật Aesthetic & Refractive là phẫu thuật viên đầu tiên ở vùng Bắc bang California đã ghép thủy tinh thể Acrysof ReSTOR). Thuỷ tinh thể là một sản phẩm của công ti Alcon (myalcon.com). Thú thật, tôi không biết câu "phẫu thuật viên đầu tiên" ở vùng (Bắc) thuộc một bang (California) nó có ý nghĩa gì! Nếu là đầu tiên ở nước Mĩ hay trên thế giới thì may ra còn có một ý nghĩa nào đó, nhưng ở một địa phương thì tôi thấy chẳng có ý nghĩa gì cả. Cũng cần nói thêm chữ "Center" hay "trung tâm" có nhiều nghĩa, có thể là một trung tâm nghiên cứu, nhưng cũng có nghĩa là một phòng mạch.

Nhưng báo VN không phải là nơi duy nhất viết sai, báo người Việt ở hải ngoại cũng viết quá đáng như "Lần đầu tiên trong lịch sử y học về mắt của Hoa Kỳ và thế giới, một bác sĩ người Mỹ gốc Việt là Dr. Randal Pham đã nghiên cứu và ứng dụng một phương pháp mới, áp dụng công nghệ kỹ thuật do ông phát minh …" (5). Tuy nhiên, chỉ cần 1 phút tìm trong PubMed, bạn sẽ không thấy công trình nghiên cứu nào của tác giả "Randal Pham" liên quan đến thủy tinh thể Acrysof ReSTOR.

Tôi nghĩ giới báo chí Việt Nam nên chịu khó kiểm tra chứng cứ trước khi đăng những bài có thể làm cho nhiều người hiểu lầm. Thật là khôi hài và ấu trĩ khi viết trên báo chí những phát minh của người khác là của người Việt.

(1) http://phapluattp.vn/thoi-su/nhung-phat-minh-cua-nguoi-viet-khien-the-gioi-nga-mu-542551.html
(2)http://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/banksandfinance/7743635/John-Shepherd-Barron-cash-machine-inventor-dies.html
(3) http://www.atminventor.com/
(4) https://www.linkedin.com/in/randalpham
(5) http://www.thoi-nay.com/tam_guong_sang/PhamHoangTanh.asp