Có tránh được robocall? - Tác giả Hà Dương Cự

Những người ở Hoa Kỳ chắc không ai là không bị những cuộc gọi điện thoại để quảng cáo, xin tiền, xin phiếu hay lừa đảo. Những cuộc gọi điện thoại đó được gọi chung là robocall.

Đây là một tiếng Mỹ mới được đặt ra để chỉ những cuộc gọi điện thoại tự động bằng máy tính như là một rô bô (robot) gọi, cho nên mới có từ robocall. Mặc dù rất khó chịu nhưng bạn có thể làm gì để tránh robocall không?

Theo thống kê thu thập được của YouMail thì trong Tháng Ba, 2019, có 5.2 tỷ robocall trên đất Mỹ. Tính trung bình mỗi người (kể cả trẻ em) nhận được 15 cuộc điện thoại robocall. Năm thành phố nhận nhiều robocall nhất là Atlanta, Dallas, New York, Los Angeles và Houston.

Nếu phân chia theo loại gọi thì lừa đảo chiếm 47.4%, quảng cáo 15.4%, nhắc nhở và báo động 20%, và nhắc trả tiền 17.2%. Con số này càng ngày càng gia tăng vì chưa có biện pháp hữu hiệu nào ngăn cản được robocall và kẻ gian né tránh được luật pháp khá dễ dàng.

Tại sao khó ngăn chặn được robocall 

Hồi xưa, khi người nào đó gọi bạn thì số điện thoại thật của người đó sẽ hiện ra. Nếu muốn, bạn có thể phong tỏa số đó. Nếu bị kẻ nào phá quấy hay lừa đảo bạn có thể báo cho công ty điện thoại hay Ủy Ban Truyền Thông Liên Bang (Federal Communications Commission, viết tắt là FCC). Kể từ năm 2003 FCC đã đưa nhiều kẻ gian dùng robocall ra tòa và đã phạt trên $1.5 tỷ. Nhưng vấn nạn robocall càng ngày càng tệ chứ không bớt chút nào. Tại sao như vậy?

Bây giờ nhờ kỹ thuật mới Voice over IP (gọi điện thoại qua Internet) ai cũng có thể giấu số thật của mình và thay vào đó bằng một số khác. Như vậy người nhận không biết là ai gọi tới. Một cách đánh lừa thông dụng của kẻ gian là lấy số giả trong cùng vùng với người nhận. Thí dụ số của bạn là 714-123-4567 thì kẻ gian có thể giả số gọi tới là 714-123-5678. Làm như vậy bạn sẽ tưởng là người quen gọi. Số giả tạo này có thể thay đổi liền liền nên không thể ngăn chặn được và rất khó truy ra được số thật.

Vấn đề rắc rối thêm vì không phải robocall nào cũng trái luật. Chính phủ Hoa Kỳ không những muốn bảo vệ người tiêu dùng nhưng cũng muốn bảo vệ công việc của những nhà thương mại, bảo vệ sự tự do tranh cử và khuyến khích việc làm từ thiện. Nên robocall từ những chính trị gia hay đảng chính trị gọi để xin ủng hộ khi ra tranh cử là hợp pháp, robocall từ những hội từ thiện gọi xin tiền là hợp pháp, và robocall của các công ty gọi để nhắc nhở trả tiền cũng là hợp pháp.

Có một số cơ quan hay cá nhân được quyền dùng số giả một cách hợp pháp. Cảnh sát có quyền dùng số giả trong những cuộc điều tra. Cơ quan bảo vệ và che chở cho người phụ nữ bị sách nhiễu có quyền dùng số giả để bảo mật cho người phụ nữ.

Những biện pháp chống robocall 

Hiện nay có nhiều biện pháp chống robocall, nhưng theo kinh nghiệm bản thân của tôi thì chưa có biện pháp nào hoàn thiện cả.

Việc đầu tiên bạn nên làm là vào mạng donotcall.gov để ghi tên vào danh sách Do Not Call (không được gọi). Danh sách này được Ủy Ban Thương Mại Liên Bang (Federal Trade Commission) Hoa Kỳ điều hành. Theo luật lệ của Hoa Kỳ một khi bạn ghi số điện thoại của bạn vào danh sách Do Not Call thì những người quảng cáo từ xa (telemarketer) không được quyền gọi số điện thoại của bạn. Tuy nhiên việc ghi tên vào danh sách Do Not Call chỉ ngăn ngừa được những người làm ăn lương thiện còn kẻ gian thì dĩ nhiên là không theo luật lệ do đó chúng bất kể danh sách Do Not Call và vẫn gọi như thường.

Có rất ít dịch vụ gạn lọc robocall cho đường dây điện thoại cố định. Nomorobo là một dịch vụ miễn phí mà bạn có thể dùng. Bạn vào mạng của Nomorobo và đăng ký với họ thì họ sẽ kiểm tra số gọi tới để loại bỏ robocall trước khi chuyển cuộc gọi tới cho bạn. Tôi đã đăng ký với Nomorobo nhưng vẫn nhận nhiều robocall, có lẽ chỉ bớt đi. Vấn đề nan giải là kẻ gian dùng số giả và đổi liên tục nên họ không thể ngăn chặn hết được.

Có nhiều dịch vụ gạn lọc robocall như là Nomorobo, RoboKiller, Truecaller và YouMail cho điện thoại di động. Bạn cũng có thể dùng các dịch vụ miễn phí của công ty điện thoại để ngăn ngừa robocall. AT&T thì có dịch vụ AT&T Call Protect, Verizon có Verizon Call Filter,  và T-Mobile có Scam ID and Scam Block Service. Những dịch vụ này loại sơ đẳng thì miễn phí, nếu bạn muốn tốt hơn thì phải trả thêm 3, 4 đô la mỗi tháng.

Mẹo để giảm bớt robocall và tránh bị lừa 

Không trả lời điện thoại từ những số lạ. Robocall tự động gọi rất nhiều số bất kể số đó còn trống hay đã ngưng hoạt động. Nếu bạn trả lời robocall thì kẻ gian biết số điện thoại này là thật, chúng sẽ làm giấu số của bạn và bạn sẽ nhận nhiều robocall hơn. Tuy nhiên không trả lời điện thoại số lạ nhiều khi cũng có vấn đề vì có thể bị nhỡ một cuộc gọi quan trọng.
Nếu bạn trả lời điện thoại và người hay máy ở đầu dây bên kia yêu cầu bạn bấm vào một nút nào đó để ngưng không nhận những cuộc gọi từ số đó nữa thì bạn không nên nhấn nút nào hết mà chỉ nên cúp máy. Đây là một thủ thuật nhỏ của kẻ gian để tìm nạn nhân mới. Vì người nào dễ nghe lời thì cũng sẽ dễ bị dụ.

Cũng không trả lời bất cứ một câu hỏi. Đặc biệt những câu hỏi cần trả lời “yes.” Vì có thể kẻ gian thâu lại tiếng nói “yes” của bạn và ghép nó vào những câu hỏi khác, coi như bạn đã chấp thuận cho họ làm việc gì đó.

Không bao giờ cho biết những thông tin cá nhân như số an ninh xã hội hay mật khẩu cho những người lạ.

Nếu một người lạ tự xưng là nhân viên của một cơ quan chính phủ hay một công ty tư đòi hỏi bạn cho biết tin tức cá nhân hay đòi tiền thì nên cúp máy ngay. Sau đó, bạn có thể tìm số điện thoại của công ty hay cơ quan đó trên Internet rồi gọi lại.

Sở Thuế IRS bao giờ cũng gửi thư tới bạn trước vài lần rồi mới gọi. Nhưng họ không bao giờ đòi bạn phải trả tiền liền bằng prepaid debit card hay gift card. Cho nên kẻ nào tự xưng là nhân viên của IRS thì bạn nên cúp máy ngay.

Những biện pháp chống robocall trong tương lai 

Những cơ quan bảo vệ người tiêu dùng như Consumer Reports đang làm áp lực với FCC và những công ty điện thoại để có những biện pháp cụ thể và hữu hiệu chống lại robocall. Vào Tháng Giêng, 2019, Hạ Viện Hoa Kỳ vừa đưa ra một dự luật gọi là Telephone Robocall Abuse Criminal Enforcement and Deterrence (vấn đề lạm dụng, phạm pháp, ép buộc và ngăn trở điện thoại robocall). Nếu trở thành luật thì FCC sẽ dễ dàng hành động chống robocall và có thể phạt nặng kẻ phạm luật.

Cũng có nhiều ý kiến mới để chống robocall. Một ý kiến hay là chứng thực số điện thoại người gọi. Nếu biết được đúng nguồn gốc cuộc gọi điện thoại thì các công ty điện thoại có thể phong tỏa các cuộc điện thoại phạm luật và người tiêu dùng cũng biết được chính xác là ai đang gọi mình.

Một số các tổ chức về truyền thông đang phát triển một hệ thống gọi là STIR/SHAKEN (Secure Telephony Identity Revisited/Signature-based Handling of Asserted Information using toKENs) để phát triển ý kiến chứng thực số điện thoại người gọi. Khi nào hệ thống này được hoàn chỉnh và các công ty điện thoại bắt đầu áp dụng thì công chúng mới tránh được robocall.