Chị lấy cuốc - Cuốc em lên

THẰNG SÀI GÒN – Tác giả: Khuất Đấu

Tố Hữu, nhờ những bài thơ siêu nịnh mà lên đến chức phó thủ tướng thứ nhất. Nịnh Stalin, nịnh Bác. Trong bài “Ta đi tới”, Sài Gòn được ông gọi là “thành phố Hồ Chí Minh rực rỡ tên vàng”. Gọi trong thơ cũng được thôi, nhưng sau 1975, người ta bắt cả nước, nhất là người miền Nam cũng phải gọi như thế.

Từ đó, thành phố thay tên đổi họ, cũng như ông cụ đã bỏ tên Nguyễn Sinh Cung để lấy tên Hồ Chí Minh. (sao không lấy tên Nguyễn Ái Quốc?!)

Tên mới, dù không đẹp bằng “hòn ngọc viễn đông”, nhưng cũng óng ánh, lóng lánh. Khốn nỗi khi nói về thành phố này, người ta vẫn gọi là hang ổ của Mỹ ngụy. Và, tất cả những gì xấu xa dơ bẩn nhất đều đổ trút hết cho Sài Gòn. Như đĩ điếm, cướp giật, xì ke ma túy... Trong khi những gì sang trọng bề thế đều rực rỡ mang tên Bác.

Trong những cuộc họp đương nhiên là nghiêm trang, người ta trịnh trọng kính mời đại biểu thành phố Hồ Chí Minh lên phát biểu ý kiến. Và, dù vị đại biểu nọ có nói đông nói tây, dông dài cà kê dê ngỗng đến chán ngấy, người ta vẫn chăm chú lắng nghe hay chép chép ghi ghi. Rõ là tiếng nói của thành phố mang tên Bác có sức nặng hơn các thành phố khác như Nha Trang, Cần Thơ...

Nhưng, khi tan họp, trong những lúc bù khú, bên bàn tiệc ê hề, khi những tiếng dô dô đồng loạt cất lên, thì người ta gọi nhau tuốt bằng ...thằng.

Thằng Biên Hòa,
Thằng Cà Mau
Thằng Thừa Thiên Huế ...

Và, thằng ...Sài Gòn ( nguy hiểm à nghen, coi chừng quen trớn gọi là thằng Hồ thì bỏ mạng chứ không phải bỏ mẹ).

Thành phố lúc ấy hơn 5 triệu dân, nhưng chỉ những ai “có công với cách mạng”, nghĩa là những nữ biệt động thành từng ném lựu đạn ở nhà hàng này, khách sạn nọ, những văn nhân, thi sĩ chỉ điểm, những sinh viên ra bưng trở về và hàng đống hàng đàn những người miền Bắc ồ ạt “chi viện” cho miền Nam mới được vinh hạnh xưng là công dân thành phố Hồ Chí Minh. Còn tất cả, từ bác sĩ kỹ sư, từ thương gia đến buôn thúng bán mẹt đều là ngụy, cần phải cải tạo tại chỗ mới mong trở thành công dân hạng hai, hạng ba... Sự phân biệt rạch ròi ấy được Huy Đức gọi là bên Thắng cuộc và bên Thua cuộc. Hai bên cách xa một trời một vực như bài vè sau đây;

Tập tầm vông

Chị có chồng
Em ở góa (giá)

Chị ăn cá
Em mút xương

Chị nằm giường

Em nằm đất
Chị ăn mật
Em mút ve (de)
Chị ăn chè
Em liếm bát
Chị coi hát
Em vỗ tay
Chị ăn mày
Em xách bị
Chị làm đĩ
Em thu tiền!

Cùng một mẹ mà chị như bà chủ còn em như một con nô lệ. Có điều, đứa em tội nghiệp tuy phải mút xương, liếm bát để sống và hầu hạ chị nhưng vẫn còn giữ được cái tiết trinh, trong khi bà chị bảnh choẹ vênh vang là thế, sau cùng lại phải bán trôn nuôi miệng.

Một bài vè vẩn vơ có từ xưa, sao nghe ra như có điều gì báo trước của sấm Trạng Trình vậy!

Đôi lời về bài vè “tập tầm vông”  - Tác giả: Nguyễn Đăng Thường

Bài vè “tập tầm vông” do anh Khuất Đẩu trích dẫn để minh hoạ cho bài “Thằng Sài Gòn”, còn một đoạn sau, khá dài:

...

Chị làm đĩ

Em xỏ tiền
Chị đi thuyền
Em đi bộ
Chị kéo gỗ
Em lợp nhà
Chị trồng cà
Em trồng bí
Chị tuổi tí
Em tuổi thân
Chị tuổi dần
Em tuổi mẹo
Chị kéo kẹo
Em đòi ăn
Chị lăng xăng
Em đánh chết
Chị ăn hết
Em la làng
Chị đào hang
Em chun tuốt

Chị lấy cuốc
Cuốc em lên

Các bài vè cho con nít mua vui và dễ nhớ thường vô nghĩa và chấm dứt khi không thể đi xa hơn, kết thúc ở chỗ có kết cuộc hậu hĩ (Chị lấy cuốc / Cuốc em lên). Vì dùng ngôn ngữ dân gian nên đôi khi bài vè có những tiếng không thích hợp với trẻ con (làm đĩ, xỏ tiền). Nhưng người bình dân thấy sao, nghĩ thế nào, thì họ cứ hoạch toẹt không cần che đậy. Cô chị trong bài vè này có làm gái hay không thì lại là một chuyện khác. Nhà văn Khuất Đẩu đọc bài vè này và diễn dịch nó tựa như lời sấm Trạng Trình thỉ cũng vui, nhưng e hơi bị khiên cưỡng chăng?

Tuy nhiên, cái vinh hạnh vẫn thuộc về Sài Gòn của chúng ta. Bởi lẽ khi quay phim để ca ngợi cái “thành phố mới” hay cái “thành phố mang tên Người”, sau 40 năm “giải phóng”, “đổi mới”, không còn những xóm nhà ổ chuột, vân vân và vân vân, mà chỉ toàn nhà chọc trời, đường hầm, cầu mới..., nhà báo chận người qua đường lại để phỏng vấn, thì họ vẫn gọi “hòn ngọc Viễn Đông” là Sài Gòn. Và trớ trêu thay, nhạc đệm cho phần cuối của phim này lại là ca khúc “Sài Gòn đẹp lắm, Sài Gòn ơi, Sài Gòn ơi!” Hy vọng ca từ của bài hát này sẽ sớm được sửa lại là: “Thành Hồ đá quẹp, thành Hồ ui, thành Hồ ui!”