Trích: Giáo sư Nguyễn Thế Anh và ban Sử Đại học Văn khoa Saigon- Tác giả Trần anh Tuấn

"Trước năm 1975 thời Việt Nam Cộng Hòa, giáo sư Nguyễn Thế Anh có công gây dựng nên uy tín Ban Sử trường Đại Học Văn Khoa Sài Gòn. Số sinh viên ghi danh năm thứ nhất niên khoá 1974-75 lên đến khoảng 4,000 người. Trong vai trò Phó Khoa Trưởng Học Vụ, ông cũng là người chịu trách nhiệm soạn thảo chương trình tiến sĩ văn khoa Việt Nam, vốn bị xoá bỏ từ năm 1919 dưới thời Pháp thuộc. Chương trình này gồm hai cấp. Cấp thứ nhất gọi là “Năm Thứ Nhất Tiến Sĩ Chuyên Khoa.” Sau đó trong cấp thứ hai, ứng viên mới sửa soạn luận án.

Chương trình tiến sĩ chuyên khoa Sử Học bắt đầu trong niên khoá 1972-73 thì xảy ra biến cố, có tính cách lịch sử trong giới đại học VNCH.
 
Nguyên niên khoá đầu tiên ấy có 7 thí sinh ghi danh, thì 5 người không đậu kỳ thi cuối khoá. Năm thí sinh thi trượt đều là những người có danh vị trong xã hội bấy giờ. Tất cả đều đã có Cao Học. Một, là giáo sư trung học Nguyễn Trãi Sài Gòn. Một, là Giám Sát Viên thuộc Giám Sát Viện VNCH. Một, là giáo sư đại học Huế. Một, là Phó Khoa Trưởng Đại Học Văn Khoa Cần Thơ... Theo tôi nghĩ, điều các thí sinh thi trượt uất ức là vì một trong hai thí sinh trúng tuyển được nhận xét là chỉ có khả năng bình thường. Trong lá thư ngỏ của các thí sinh thi trượt đăng trong các nhật báo Sài Gòn lúc đó, như Sóng Thần chẳng hạn, có một câu mà tôi còn nhớ, nguyên văn: “Chúng tôi có thể dốt, nhưng không thể dốt hơn ông...”
 
Trong vụ này, điều bất ngờ nhất là một hôm tại Văn Phòng Ban Sử Trường Đại Học Văn Khoa Sài Gòn trên đường Cường Để năm 1973, giáo sư Nguyễn Thế Anh đưa tôi xem một bản “Án tử hình Nguyễn Thế Anh” gửi qua Bưu Điện kèm theo một viên đạn súng lục. Tôi đã lấy viên đạn súng lục ấy để trong lòng bàn tay mà ngắm. Còn “Bản án” là một tờ giấy pelure mỏng cũ đã xỉn mầu, nội dung đánh bằng một loại máy chữ cũ, các mẫu tự lên xuống không thẳng hàng và mực đen lợt lạt. “Án Tử Hình Nguyễn Thế Anh” là tiêu đề trên giấy và phiá dưới ký “Việt Nam Hưng Quốc Đảng” thì phải.
 
Lịch sử giáo dục Việt Nam Cộng Hoà có vài vết nhơ như một giáo sư Giám Đốc Nha Trung Học bị huyền chức vì đề thi bị tiết lộ là giáo sư Đặng Trần Thường, một giáo sư làm giám thị kỳ thi Tú Tài tại Nha Trang bị thí sinh đâm chết là giáo sư Trần Vinh Anh... nhưng chuyện giáo sư Chánh Chủ Khảo một kỳ thi tiến sĩ mới tổ chức lại sau gần một thế kỷ bị “án tử hình” sau chuyện thí sinh thi trượt thì thật quá đáng.

Dĩ nhiên, không có bằng chứng nào chỉ danh thủ phạm là các thí sinh thi trượt, hay một trong các thí sinh thi trượt. Hay hai chuyện -thí sinh thi trượt và giáo sư bị án tử hình- biết đâu là chuyện xảy ra ngẫu nhiên thôi?!"