TT Trump sau một năm nhậm chức - Tác giả Bs Trần Xuân Ninh

Cứ theo như những tin tức trên hệ thống truyền thông/ giải trí Mỹ thì người khoan khoái nhất vào những ngày cuối năm 2017 có lẽ là Melania Trump, nguyên người mẫu, và đương kim đệ nhất phu nhân Hoa kỳ. Chồng bà, Donald Trump tổng thống thứ 45 của Hoa kỳ không được truyền thông /giải trí ưa thích, nếu không muốn nói là chống đối quyết liệt từ đầu, cho nên bà đã khộng có những tô vẽ thông thường cho một đệ nhất phu nhân sau khi ông nhận chức. Mà chỉ có những ỉ ôi chê bai này nọ. Tình trạng này đã thay đổi khi mùa nghỉ lễ cuối năm đến. Bà được ca tụng là đã trang hoàng Bạch cung cho ngày Giáng Sinh một cách đặc biệt, khác lạ. Tuy rằng ai cũng biết bà chẳng phải là người thực sự trang hoàng mà chỉ là người đồng ý hay là góp ý cho các nhân viên tiến hành thực hiện. Cánh phía đông tòa Bạch cung (nơi đặt văn phòng đệ nhất phu nhân)  chỉ đã được nói đến như một thực thể độc lập ít nhiều, trong khuôn khổ bình thường của Bạch Cung, sau chuyến đi Á châu 12 ngày thăm 5 nước  vào thượng tuần tháng 11/2017 của ông Trump, mà đài Tiếng Nói Hoa Kỳ VOA đã đánh giá là chẳng có kết quả gì đặc biệt.

Hiện tượng này thực sự chỉ là biểu hiện của cái tình trạng không thể  không ngồi với nhau, nghĩa là truyền thông/giải trí Mỹ phải chấp nhận cái ngôi vị cao nhất của người làm tổng thống trong cái tháp quyền lực Hoa kỳ. Chấp nhận, nhưng không phải là không thách đố. Do đó trong khi bà Melania cứ tự nhiên vui hưởng cái gì nó đến cho người ở chiếu cao nhất trong mùa nghỉ lễ, thì ông Trump tiếp tục có những vấn đề (thực hay giả) được đưa ra từ phía truyền thông /giải trí. Nhẹ nhàng thì là tin ngoại trưởng Tillerson bị bãi nhiệm, để Mike Pompeo đương kim giám đốc CIA thay thế, và để chỗ cho thượng nghị sĩ trẻ tuổi cực đoan Tom Cotton thân Do Thái làm giám đốc. Trong tin đồn thổi thay người này, nếu Bạch cung không có ý kiến thì sẽ bị coi là đang bối rối vì xáo trộn nội bộ. Nếu phủ nhận thì tức là tự trói vào một tình trạng không thể thay đổi theo tính toán. Trả lời kiểu không trả lời như “Rex is here” (Rex đang ở đây, Rex là tên ngoại trưởng Tillerson) thì cũng vẫn có thể tạo ấn tượng rẳng Truyền thông/giải trí  ở cái vị trí có thể biết mọi sự trong ruột Bạch cung. Điều này có thể thấy được trong tin báo New York Times truyền đi rằng ông Trump bực tức với lời phát biểu của cô con gái Ivanka  về ứng viên thượng nghị sĩ  Roy Moore, cựu chánh án tòa tối cao Alabama, trong cuộc bầu cử ở Alabama ngày 12 tháng 12 sắp tới. Người ta biết rằng ông Moore bị phe Dân chủ  cũng như một số dân cử Cộng hòa cơ chế chống đối mạnh nhân chuyện ông bị tố giác sách nhiễu tình dục và hãm hiếp hai cô gái vị thành niên cách đây 3 thập niên, lúc ông 32 tuổi.  Ông Trump đã ủng hộ ông Moore. Báo New York Times đã thuật lại lời Ivanka nói với hãng thông tấn AP rằng “hỏa ngục có chỗ đặc biệt cho những kẻ săn bắt trẻ con”.Và “tôi còn chờ một lời giải thích có giá trị, và tôi không có lý do để không tin lời những người tố cáo”. Nổi bật trong việc chống báng ông Trump là đài truyền hình CNN, đã từ chối không dự buổi tiệc Giáng Sinh của Bạch cung tổ chức cho truyền thông. Bạch cung đã phản ứng lại bằng cách gửi thư mời các nhân viên kỹ thuật như phóng viên nhiếp ảnh, chuyên viên âm thanh vân vân của CNN tham dự.  Chỉ với vài sự kiện trên người ta thấy rõ cái khó khăn đối phó với truyền thông/giải trí mà ông Trump đã trải qua từ khi ra tranh cử tới nay.  Và cũng hiểu ngay rằng trước ông Trump chẳng có ứng viên tổng thống nào dù là tỷ phú như ông Perot,  từ ngoài cơ chế quyền lực hai đảng Cộng hòa Dân chủ và không được truyền thông/giải trí đồng tình,  có thể thành công đi vào ngồi tại phòng bầu dục tòa Bạch Ốc.

Ông Trump, mà nhiều người cho rằng không có khả năng làm tổng thống và cư xử đúng mức, khách quan mà xét  thì là người có đủ sức đối phó với các khó khăn dầu không phải là một cách thích hợp và theo thông lệ. Nhưng ông đã thi hành nhiệm vụ từ góc của một người có quyền, một ông chủ.  Nghĩa là mượn người và giao việc, làm không được hay không vừa ý thì đuổi. Cho nên ông đã đuổi các cộng sự viên nhanh chóng, khi cần, bất chấp khen chê. Nhiều người đã cho rằng ông không thi hành lời hứa bỏ Obama care. Vì những người này bỏ qua sự kiện ông đã  giao chò quốc hội làm chuyện này ngay khi mới nhận chức. Không làm được là vì quốc hội chứ không vì ông không làm. Mà quốc hội tức là đảng Cộng hòa cơ chế không làm được là vì các dân cử không thỏa thuận được với nhau, chứ không phải vì ông Trump. Cũng như ngân sách chính phủ. Đảng Cộng hòa không thỏa thuận được, thì ông thỏa hiệp với phe Dân chủ để có tiền điều hành chính phủ  tạm thời trong 3 tháng. Nay còn 8 ngày nữa đảng Cộng hòa phải thông qua ngân sách mà không làm được thì là vì đảng Cộng hòa. Chứ không phải vì ông. Nhìn khách quan như thế thì thấy rằng đảng Cộng hòa đang lâm ngõ bí trong mùa nghỉ cuối năm. Còn như nói ông Trump không lãnh đạo được đảng Cộng hòa là không hiểu, hay cố tình bỏ sang bên đặc tính sự phân chia quyền lực giữa hành pháp và lập pháp và cái tính chất lãnh đạo lý thuyết của tổng thống đối với quốc hội. Nói lý thuyết là bởi vì nó chỉ có rõ ràng khi cả đảng bầu nhau ra. Trong trường hợp ông Trump, là người từ ngoài đi vào cho nên bị chống đối từ đầu, đã không có tình trạng suôi chèo mát mái, mà chỉ có tình trạng  ghìm giữ tùy theo khả năng khai dụng quyền hành và vị trí của mình. Đó là lý do người ta thấy ông Trump ủng hộ một người, mà cơ chế đảng Cộng hòa ủng hộ người khác, điển hính là trường hợp ứng viên thượng nghị sĩ Roy Moore ở Alabama.

Có người thích ông Trump  thì đã kê ra mấy chục việc mà ông đã làm. Những người khác ghét ông Trump thì nói ông không làm được gì cả. Đi vào tranh cãi những chi tiết này là vô ích. Đánh giá ông Trump sau gần một năm nhận chức, thì chỉ cần nói vắn tắt rằng, ông Trump cho tới nay có đủ khôn ngoan  để nhượng bộ phần nào cái thực thể siêu quyền lực, vô danh vô diện, mà có người đã gọi là “nhà nước thâm sâu” (deep state), để giữ nguyên ngôi vị tổng thống. Cái nhà nước thâm sâu này mới đây đã được giải thích bẻ ngoẹo đi trên tập san Foreign Affairs số tháng 9 tháng 10/2017 rằng là do thực tế phân tách quyền lực giữa nhân viên chính trị với nhân viên hành chính trong chính phủ liên bang.  Nói khác đi thì giải thích này đổ tội cho những nguyên tắc hành chính không thể vi phạm khiến đã có những yêu cầu chính trị thuộc chính sách ông Trump muốn làm nhưng không làm được. Nghĩa là nhà nước thâm sâu đã được nói đến từ thời tổng thống Eisenhower thập niên 50 và được cảm thấy rõ bởi nhiều người sau cái chết của tổng thống Kennedy thập niên 60, chỉ là sản phẩm  tưởng tượng của thuyết âm mưu. Ông Trump khi bỏ lời hứa là lúc làm tổng thống sẽ công bố toàn bộ tài liệu hồ sơ thu thập được trong cuộc điều tra về cái chết của tổng thống Kennedy, đã củng cố thêm cho quan niệm nhà nước thâm sâu, hay cơ chế siêu quyền lực mà ông thấy không thể không hợp tác.

Cho nên có thể nói rằng về nguyên tắc thì ông Trump đã thành công ở vị trí một người biết điều đình trả giá cho tới nay. Do đó bà Melania đã được tô vẽ chút đỉnh để là đệ nhất phu nhân tha hồ hưởng lạc nhân dịp mùa nghỉ cuối năm. Ông Trump sẽ còn phải có những nhượng bộ nữa để theo chỉ đạo của cơ chế siêu quyền lực. Những thay đổi ở bộ ngoại giao hay CIA sẽ cho mọi  người hiểu rõ hơn. Khi những điều tra về âm mưu toan tính của nhóm ông Trump với Nga trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 chìm đi, thì tức là ông Trump đã chấp nhận trọn vẹn trong vòng tay của cơ chế siêu quyền lực. Những tin tức  mới nhất về sự hợp tác của tướng Michael Flynn, nhân vật quan trọng trong ủy ban chuyển quyền sau khi ông Trump thắng cử và nguyên cố vấn hội đồng an ninh quốc gia của ông Trump,  với công tố viên điều tra đặc biệt Robert Mueller để đổi lấy một bản án nhẹ đặc biệt đã được loan đi và diễn dịch như là một nguy hiểm cho ông Trump trong tố giác là âm mưu với Nga trong khi tranh cử.  Thực chất không phải là như thế đối với những người theo rõi chuyện này kỹ càng vì đã nhận ra những dấu chứng để tất cả sẽ im đi. Những diễn dịch nguy hiểm  cho Bạch cung chỉ là một cách làm gia tăng ấn tượng rằng cuộc điều tra thực sự đã tiến hình đúng quy củ và thủ tục một cách rốt ráo và nghiêm chỉnh.

Ộng bà Donald Trump sẽ hoan hỉ hưởng mùa Giáng sinh đầu tiên ở vị thế đỉnh tháp quyền lực Hoa kỳ sau gần một năm hốc hác. Các nhà tướng số có nhận định rằng nét mặt ông tuy có chẩy ra một chút trong những hình mới đây nhưng cũng đồng thời có nét an tâm, an phận phần nào, như trong buổi lễ tuyên thệ nhận chức.