Nghề thầy có cao quý không???
Đọc "Lều chõng" ta thấy vai trò của ông thầy cũng không lấy gì làm vĩ đại lắm (?). Chỉ là nhồi sọ một mớ kiến thức của ông Ba Tầu. Trường Cao Đẳng Tiểu Học Đông Dương mở ra cũng không có gì là đột phá, là cao siêu (?), cũng là nhồi sọ thôi! Những người tốt nghiệp trường này kiến thức cũng không quá trình độ thành trung bao nhiêu. Ấy vậy mà đã đem tới Việt Nam một luồng sinh khí mới (chớ có so sánh với tiến sĩ bây giờ, e rằng nhiều người sẽ cho là mình hâm!) Thời đại mới thì phải kiến thức mới chớ! Những ngũ luân, ngũ thường nghe sao mà nó xa lắc xa lơ, lạ hoắc lạ huơ!
Người Pháp đã dạy cho chúng ta thế nào là mở cửa nhìn ra thế giới. Người Pháp đã dạy cho chúng ta thế nào là dân chủ, tự do, bác ái. Thế nào là tự trọng, trách nhiệm, hòa nhập xã hội mới. Chính những ông thầy này đã truyền thụ những kiến thức đó.
Tôi ngồi nhớ lại: Ông thầy nào cũng đạo mạo, mô phạm, tư cách. Rất nhiều thầy tôi gọi thầy xưng con dù hơn tôi chừng mười tuổi. Tôi gọi luôn những thầy không dạy tôi là thầy. Tôi học các thầy từ lời nói cho tới hành động, cư xử chuyện đời.
Tôi rất nhớ và bái phục thầy Hoàng cơ Nghị. Thầy được cử làm chánh chủ khảo rất nhiều lần. Với thầy thì đừng hòng xin xỏ dù là thi oral. Câu chuyện để đời của thầy là bà Hoàng thị Nga em ruột thầy đi thi, hồi đó chỉ có một hội đồng thi duy nhất cho tú tài! Bà Nga rớt! Một con người như thầy thời sau không có đâu(!)
Người ngoại đạo lấy làm lạ là tai sao các trường sư phạm (thuộc địa) lại cho ra những người mà thoáng nhìn đã thấy toát lên phong thái bậc thầy rồi.
Tại sao bên văn học ta có văn học sử, bên sư phạm ta không nhắc các thầy tiêu biểu, các trường tiêu biểu? Tại sao bên Pháp có Sorbonne, Collège de France, Normale Sup. Paris, ta không có? Tại sao bộ phận Chu Văn An di vào Saigon thì… sau này… bi mất tiêu? còn ở Hà Nội thì không đào tạo được gì?
Trường Chu Văn An mấy năm đầu ở Saigon chẳng lừng lẫy sao? Không có trường sở phải mượn đỡ một dãy của Petrus Ký để học mà sản sinh ra những người du học Pháp đỗ đầu vào hai trường lớn ở Pháp! Ôi! Ngày nay thì chẳng còn trường để mà ghi danh nhớ ơn các vị hiệu trưởng Vũ Ngô Xán, Vũ Đức Thận, các giáo sư Hoàng cơ Nghị, Phạm Đình Ái, Vũ khắc Khoan, Bạch văn Ngà…
Tôi là một học sinh cá biệt (!) học sinh khùng, học sinh hủ lậu, kính trọng cả các thầy mà các bạn tôi chê bay và… ghét cay ghét đắng… Thầy Bạch văn Ngà mà các bạn cho là rất khó, thầy Vũ Khắc Khoan đầu chải tém, ống quần túm rất hẹp (giống cao bồi), Thầy Quyến ăn trầu răng đỏ lòm và ở rất dơ…
Ôi!Thời gian thật lạnh lùng!
Nhớ hồi 1948-1949 học trường di tản chống Pháp gọi thầy là anh. Sau các trường này đều chạy vào Thanh Hóa. Thanh Hóa lúc này là thủ đô văn hóa, thủ đô giáo dục. Thái Nguyên chỉ là đầu não thôi. Thanh Hóa mới là nơi tập trung nhân tài, là An toàn khu lớn nhất của kháng chiến. Chính nơi này có ông thầy lớn Đặng Thái Mai của tôi. Tôi không được học với thầy nhưng không phải thầy cho nửa chữ mà thầy cho cả ngàn chữ. Sau này người ta gọi tất cả những người dạy mình là thầy (trừ một số trường Đại Học ở Saigon).Riêng ở các lớp Hán Văn tại Đại Học Sư Phạm và Đại Học Văn Khoa, sinh viên không gọi thầy mà gọi cụ vì các cụ già quá! Nhưng tôi cứ gọi là thầy! Cụ Nguyễn Sĩ Giác, tiến sĩ khoa cuối cùng của Việt Nam đáng tuổi ông nội tôi nhưng tôi cứ gọi là thầy vì thầy vẫn cứ là thầy.
Ôi! Những đợt sóng trào: đợt một, đợt hai, đợt ba… xô những “anh hùng“ đi và để lại những cặn bã. Nhưng sao tôi không thể nào quên những hình bóng xưa. Nhớ nhất là hình bóng thầy Vũ Hoàng Chương, thầy ốm như gió thổi bay! Thầy cầm cái cặp nặng chừng ba ký mà vai phải như xệ xuống (Nhưng thầy thét "Trả ta sông núi" thì mới lớn làm sao?)
Tôi là một kẻ tầm thường, bất tài nhưng nghĩ đến các anh Doãn Quốc Sĩ, Trần Thanh Hiệp, Lê Xuân Khoa, Lê Hữu Mục tôi không đành lòng im lặng. Tôi không học với các anh nhưng coi các anh như anh cả, như Thầy. Tôi phải viết để lớp hậu sinh biết rằng thời đó có những con người có văn hóa, tư tưởng, tư cách như thế, đáng làm gương như thế.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét