"Văn Hóa Bờm" tại VN bây giờ - Tác giả Cao Thoại Châu

Đồng bào tôi thật đáng yêu. Cái sự đáng yêu của đồng bào tôi thể hiện ra bằng nhiều “mảng miếng” trong đó một nhân vật dân gian là Thằng Bờm, một cách gọi thân thiết ưu ái, bình dân, không xách mé tí nào.

Anh Bờm nguyên gốc là người thật thà đôi lúc ngây ngô, vui tính và...rất Bờm! Tưởng cái quạt mo là một vật gì có giá trị cứu người ta khỏi cơn nóng bức ngột ngạt. Nhưng đã đánh giá cao như thế mà ba bò chín trâu lại không đổi, bè gỗ lim cũng từ chối, để cuối cùng lấy…nắm xôi! Hồn nhiên, trân quý cái gì của ta không so nó với vật chất. Hồn nhiên, “cận cảnh” – Bờm!

Giờ thì Bờm đi vào cuộc sống, với cơ chế thị trường. Mỗi ngày tôi đọc vài tờ báo. Bữa có tiền thì mua 3 tờ, gặp khi chỉ còn “cái quạt mo” thì ghé sạp báo của người phụ nữ không phải “bè gỗ lim” nói vài câu êm ả khen trời khen đất khen không khí trong lành khen chị ấy đẹp và thế là…coi báo cọp thoải mái! Xin lỗi các báo, nhưng suy cho cùng chỉ cần vài lời nói ngọt, một cái nhìn êm ả mà được coi bao nhiêu là báo thì đây lại là đổi chiếc quạt mo lấy bè gỗ lim đó! Khôn vặt- Bờm!

Thời còn nhỏ tôi chỉ nghe có các anh Elvis Phương, Jo Marcel… hay hát nhạc ngoại nên có nghệ danh như vậy. Còn bây giờ, trong thị trường giải trí, thấy tính xôi đậu lai căng trong ngôn ngữ VN mà chẳng hiểu vì sao lại phải…Tây đến như thế ? Đua đòi -Bờm!

Nhưng không chỉ trong hát hò mới vậy, có một cô người mẫu mà báo chí gọi là “Bà Tưng” do cái tính hay phát ngôn rất tưng, một hôm nổi hứng tuyên bố đại ý hạnh phúc không có tiền thì cạp đất mà ăn à? Lời sỗ sàng, ý dung tục ấy vậy mà Sở GD-ĐT một thành phố lớn nọ lấy ngay câu ấy làm …đề thi học sinh giỏi Văn và tự ca là lối ra đề mở! Người ra đề là một “Bà Tửng” bị kỷ luật đã đành nhưng còn cả bộ tư lệnh ngành kia chẳng lẽ mắc tính bờm nặng? Bộp chộp- Bờm!

Tôi là một anh Bờm đến tuổi hay ra vào BV nên có lắng nghe chuyện ở BV. Rằng ở các nơi đó, muốn được việc phải bôi trơn, thậm chí chích thuốc mà không dúi phong bì sẽ bị phóng cho một cái nhảy dựng lên! Lãnh đạo ngành đưa ra giải pháp hay ho (cảm cúm) rằng người bệnh nên giúp BV phát hiện tiêu cực bằng cách mang theo máy ảnh chộp liền những anh áo trắng vòi vĩnh để làm tang chứng tố cáo! Hài hước- Bờm!

"Bờm" vào cả trường học. Thích phô trương, người ta đặt danh hiệu "Trường đạt chuẩn văn hóa" để phấn đấu, hóa ra chưa đạt là loại trường...thiếu văn hóa! Cái danh hiệu kia thực chất chỉ là cái quạt mo mà tính đổi lấy ba bò chín trâu thì thật là…Giáo dục- Bờm!

Chúng ta vẫn dạy bài ca dao “Thằng Bờm có cái quạt mo…”, đó là Bờm nguyên chất hồn nhiên, không vì “lợi ích nhóm” mà đổi lấy những thứ chỉ nghe là biết lừa đảo. Bờm thật thà, biết…ngố để mang lại cho mọi người nụ cười thoải mái thay vì xốc nổi làm trò cười cho phú ông! Từ dân mà ra, nhờ dân mà sống, lấy dân làm gốc...đó là thằng Bờm của cha ông ngàn xưa để lại! Phần tôi, tức người viết, ước mơ làm sao mình cứ mãi được là Bờm…Ở cái thời nhiều quỷ sứ này, bài ca dao kia thật tình có làm tôi thèm khát cái tính Bờm nguyên gốc của đồng bào mình! Cho phép tôi thắc mắc: Tại sao chỉ có “thằng” Bờm mà không có “con” Bờm ?