Bạn đã có bao giờ biết đến hương vị của mía cháy ? Chắc hẳn là chưa, tôi nghĩ thế, còn chúng tôi, những cựu học sinh Trường Vừa học Vừa làm thời bao cấp ấy thì có lẽ suốt đời cũng không bao giờ quên “mía cháy”.
Mùi thơm của mía cháy gợi lại biết bao kỷ niệm của một thời cơ cực vừa học vừa làm. Vị ngọt của mía cháy không chỉ là vị ngọt của đường, nó là vị ngọt kết tinh từ những năm tháng gian khổ mà đầy ắp tiếng cười, niềm vui.
Năm học 1980 – 1981 tôi trúng tuyển vào trường với giấy báo nhập học vào lớp 10 C, trường Trung học Vừa học Vừa làm ở Đức Linh. Giấy báo ghi rõ khi đi nhớ mang theo đồ dùng cá nhân, mùng mền chiếu gối, 15 cân gạo và ... một cây cuốc!
Đó là vào tháng 7 năm 1980. Từ nhà tôi đến trường phải qua hai chặng xe, tức là phải mất một ngày đường. Đón xe từ Lạc Tánh qua Võ Đắc, rồi từ Võ Đắc mới bắt xe Sài Gòn chạy ngang qua Trà Tân nơi có trường Trung học Vừa học Vừa làm - ngôi trường cấp 3 làm duy nhất cho cả huyện Đức Linh (bao gồm cả Tánh Linh bây giờ).
Tôi còn nhớ chuyến xe than ì ạch bò qua chặng đường đất đầy ổ gà ổ voi và đá sỏi, mỗi khi lên dốc anh phụ xe cầm cục canh bánh vừa chạy theo vừa gõ đùng đùng vào ống than để khơi lớp than mới lên, tiếp thêm năng lượng cho xe.
Qua khỏi nghĩa địa Trà Tân là đến ngã rẽ vào trường, đường vào trường xa hun hút với một đoạn dài nước ngập quá đầu gối. Tôi bì bỏm lội, một tay xách dép, một tay đỡ lấy “đòn gánh” cán cuốc để giữ thăng bằng cho một đầu là chiếc rương gỗ, một đầu là bao gạo mười lăm ký.
Mấy tháng đầu nhập trường vì còn trong hè nên chúng tôi mượn phòng của các lớp trước ở tạm, sau đó là tự vào rừng chặt cây làm nhà, cắt tranh về lợp rồi đào hố trộn đất sét với rơm để trát vách... Vừa làm nhà xong là xoay qua cuốc đất trồng khoai, trỉa đậu, trồng mía, v.v.. tức là làm tất cả mọi công việc như một nông dân thực thụ, dĩ nhiên là theo kế hoạch của nhà trường.
Hồi ấy kỷ luật nghiêm lắm. Ruộng mía của trường sát bên phòng học nhưng đố học sinh nào dám bẻ một cây... Và mía cháy sẽ là câu chuyện thuộc về ký ức của một thời đi học cấp 3 vừa học vừa làm.
Cạnh dãy phòng học là ruộng mía bạt ngàn của trường do chính chúng tôi đánh luống trồng. Những hom mía vừa đặt xuống hôm nào, gặp đất mới thoắt một cái đã lên xanh. Mấy tháng sau cây mía đã lên cao và chớm trổ cờ, đó là thời điểm thu hoạch. Học sinh được huy động đồng loạt để chặt mía bán cho Nhà máy đường Đức Linh. Chặt mía thì tha hồ ăn và để tích trữ cho những ngày sau, mỗi đứa giấu vài cây dưới luống rồi lấy lá mía phủ lên.
Sau khi thu hoạch, cả cánh đồng mía giờ trống trơn chỉ vàng một màu lá mía, chỗ nào cũng như chỗ nấy chẳng còn nhớ mấy cây mía vừa vùi dưới luống nằm ở đâu. Mãi cho đến sau này, khi đốt lá mía để dọn đất cho vụ sau thì những cây mía mà chúng tôi cố tình giấu lại dưới lớp lá nay mới hiện ra còng queo, nhăn nhúm và cháy lem nhem.
Giờ ra chơi, một vài đứa thấy tiếc mía cháy bèn nhặt ăn thử, thấy ăn được vậy là bắn tin cho nhau. Chúng tôi phủi lớp bụi than và khói đen bám trên thân mía ra rồi nhâm nhi hoặc bẻ khúc ra nhai như kẹo cao su. Mía cháy giòn dễ bẻ nhưng cho vào miệng nhai thì xác mía thấm nước bọt nên dịu lại, nhai lâu càng dai chứ không vỡ vụn.
Ăn mía cháy cho ta một cảm giác rất lạ, đâu như mùi rơm rạ, mùi cỏ tranh hay mùi đất mới cày vỡ... Cái nắng cái khét như lặn vào trong thân mía để rồi toả ra hương thơm ngào ngạt thật quyến rũ. Vị ngọt của mật đường thấm sâu, hương thơm chẳng khác gì kẹo ú và ... thú vị như nhai kẹo cao su vậy.
Chúng tôi say sưa ăn mía cháy rồi nhìn nhau mà không nhịn được cười.Trông kìa, mồm miệng đứa nào đứa nấy đen thui như vẽ râu, vui chịu không nổi. Đứa này chùi miệng cho đứa kia để kịp vào lớp, và thế là giờ giải lao tiết sau lại ra “mía cháy”.
Suốt cả tháng trời, thú vui duy nhất của chúng tôi khi giờ giải lao đến là ra ruộng tìm mía cháy. Mà không chỉ con trai đâu nhé, chúng tôi tìm những khúc mía cháy được coi là sạch sẽ nhất để rủ rê bọn con gái.
Mấy nàng lúc đầu cũng ngại, nhưng khi nhấm thử thấy hay hay nên cũng mạnh dạn ăn và ghiền luôn mía cháy. Bạn không tin ư, cứ ăn mía cháy thử một lần thì biết!
Hai mươi năm sau gặp lại, khi nhắc kỷ niệm xưa tôi hỏi thằng bạn nay đã là bác sĩ “Ê mày, vậy ăn mía cháy có mất vệ sinh lắm hông ?”, hắn cười xoà rồi bảo :“Đó là món ăn thông minh nhất mà chỉ bọn vừa học vừa làm tụi mình mới nghĩ ra, vệ sinh thì hẳn rồi, bằng chứng là hai mươi năm rồi mà có chết thằng tây nào đâu !”
Thú thật, nếu bỏ qua cái vỏ ngoài nhăn nheo vì lửa háp và một chút than đen hoặc bụi khói đóng trên nó thì ... tôi đoan chắc rằng không món quà quê nào ngon hơn, gợi nhớ quê hơn là mùi mía cháy, ông bà ta chẳng đã có câu “ngọt như mía lùi” là gì. Vỏ mía cháy thơm mùi rạ đốt đồng tháng Chạp, vị đường kết lại ngọt thơm như mùi cốm nổ những ngày giáp Tết. Ăn mía cháy cảm giác ngòn ngọt đượm mãi trong cuống họng cả buổi vẫn chưa phai.
Vâng ! Vị ngọt và mùi hương mía cháy đã theo tôi suốt một thời vừa học vừa làm ở cấp 3, đó là ký ức không dễ phai của tuổi thơ cơ cực mà vui của lớp học trò một buổi đi học một buổi đi làm thời ấy
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét