Nghĩa gốc hai từ ĐÊU và CÁNG

 

ĐỂU, CÁNG là hai từ Việt cô: ĐỂU là gánh, CÁNG là khiêng.

Xưa dân ta sống lạc hậu, phương tiện đi lại, chuyên chở hết sức thô sơ ; muốn chuyển hàng hóa, hành lý từ nơi này đến nơi khác phải thuê người gánh, muốn tránh đi bộ mệt nhọc phải thuê người cáng tức khiêng.

Để đáp ứng nhu cầu đi lại, vận chuyển của khách, lập tức đội quân gánh thuê, cáng thuê ồ ạt ra đời. Phương tiện của người gánh thuê gồm đòn gánh, bộ quanh gióng và cặp thúng ; với người cáng thuê là chiếc đòn ống, tấm võng và phải có đủ hai người.

Đội quân cơ bắp này thường tụ tập ở một nơi nhất định ; khách cần chở người, hành lý, hàng hóa chỉ cần đứng xa ới "Một đểu, hai cáng !" là tức khắc họ có mặt, chờ sai bảo.

ĐỂU, CÁNG là một nghề bán sức lao động, kiếm ăn chính đáng nhưng chỉ hợp hạng người ngang tàng, ngổ ngáo. Do xuất thân hèn hạ nên họ thường bộc lộ lối sống buông thả, bừa bãi, nói năng thô lỗ, tục tĩu ; thích gây gổ, cãi cọ, đánh chửi nhau do tranh khách hoặc chia chác không sòng phẳng. Một tật xấu nữa là tất tật đám đểu cáng này đều nghiện ngập bê tha.

Vì những kẻ làm nghề ĐỂU, CÁNG hội đủ mọi thói hư tật xấu, nên hai động từ độc lập ĐỂU, CÁNG (gánh, khiêng)liền biến thành thán từ "đồ đểu cáng ! quân đểu cáng ! lũ đểu cáng ! bọn đểu cáng ! để chỉ bọn họ và để nguyền rủa những kẻ có tâm địa, hành vi, cử chỉ xấu xa như họ.