Tôi thấy có rất nhiều bình luận xung quanh dự án 12 nghìn tỷ VND để đào tạo 9000 tiến sĩ, người khen kẻ chê, nhưng hầu hết đều bỏ qua một số yếu tố quan trọng liên quan.
Đầu tiên là về chất lượng muốn có ở mức nào. Mức Việt Nam, tương tự như mức trung bình của 23 nghìn tiến sĩ hiện tại hay mức quốc tế?Nếu muốn chất lượng quốc tế, thì giá thành cũng quốc tế, tiền nào của đấy.
Mà so với quốc tế thì 1,3 tỷ là quá rẻ, ở Mỹ 5 năm làm tiến sĩ nhẹ ra tổng chi phí cũng là 300 nghìn USD, gấp năm lần thế.
Phần lớn các thứ có chất lượng quốc tế ở Việt Nam đều có giá bán cao hơn thế giới, từ nhà cửa, xe cộ, thì không có cớ gì đòi tiến sĩ phải rẻ.
Tiến sĩ 'quốc tế' thì cũng cần điều kiện làm việc và lương bổng 'quốc tế', không thì sớm muộn sẽ 'Việt Nam hóa', tức là trình độ càng ngày càng cùn đi về mức trung bình của Việt Nam.
Đây là điều mà chẳng có dự án nào nói đến, là điều đang làm phung phí tài nguyên chất xám của Việt Nam: do điều kiện đầu tư quá tồi nên phần lớn các nhà khoa học ở Việt Nam ít phát huy được khả năng của mình.
Cần tạo điều kiện làm việc và lương bổng cho họ tốt hơn. Điều đó quan trọng hơn là đi dán thật nhiều mác giáo sư, tiến sỹ.
Thạc sĩ tử tế còn hơn tiến sĩ ú ớ
Có rất nhiều bạn trẻ đang bị ép làm tiến sĩ ở Việt Nam cho đủ số lượng dù bản thân không có nhu cầu. Vì sao không? Bởi vì có theo nghiên cứu đâu, nghiên cứu thì chết đói mà cũng chỉ ở mức "phát minh lại ra cái bánh xe" được thôi, theo làm gì.
Giảng viên đại học và giáo viên phổ thông rất cần cập nhật, mở rộng bổ sung kiến thức thường xuyên, nhưng không có nghĩa là phải ép cho thành tiến sĩ, giả vờ nghiên cứu vớ vẩn gì đó...
Theo cách tiếp cận hiện đại ở các nước tiên tiến thì 'làm tiến sĩ' cũng là làm việc, theo nghĩa công việc có được trả lương, có hợp đồng lao động hẳn hoi.
Ở một số nơi thì việc làm đó phải hiểu là việc assistant (trợ lý) cho giáo sư, phụ giúp về nghiên cứu và giảng dạy, và lương có thể bị trừ bớt đi khoản gọi là học phí nhưng có trừ thì vẫn còn đủ song.
Điểm cơ bản ở đây là không ai mất không tiền cho ai cả, đây là 'tôi thuê anh làm' mà thôi.
Những người nói "thích làm tiến sĩ thì tự bỏ tiền ra mà làm" là chưa thấy điều này: làm tiến sĩ phải hiểu cũng là một công việc, được người ta thuê làm thì mới làm, chứ nghiên cứu sinh trên thế giới không tự bỏ tiền túi ra làm.
Cũng chính vì lý do trên, mà cơ hội làm tiến sĩ cho các bạn Việt Nam ở nước ngoài rất nhiều: có rất nhiều nơi muốn "thuê" các bạn làm tiến sĩ miễn là các bạn chứng tỏ được mình có đủ khả năng.
Bản thân tôi cũng đã giúp cho hàng chục bạn được "tuyển việc" làm tiến sĩ ở nước ngoài như vậy.
Thuê người chứ không phải làm ơn
Vậy cần hiểu là tiền bỏ ra đào tạo tiến sĩ là tiền thuê người trẻ làm tiến sĩ, chứ chẳng phải là đầu tư vào rồi bắt họ phải trả ơn về sau, như thế sẽ sòng phẳng hơn.
Cứ cho là 1,3 tỷ cho 4 năm một người, tức 300 triệu một năm.
Nghe có vẻ to tát nhưng thực ra sau khi trừ các chi phí khác thì tiền cho nghiên cứu sinh may ra được trung bình 10 triệu VND một tháng. Có nhiều ngành hiện tại mà thạc sĩ có thể có lương cao hơn 10 triệu rồi.
Điều bất hợp lý hơn là khi mà sau khi có bằng tiến sĩ - cỡ quốc tế, ở trường tử tế ở nước ngoài - về Việt Nam thì lại "được" cho mức lương 3-5 triệu ở đại học, dưới cả oshin.
Ở mức đó thì nghiên cứu cái gì, làm tiến sĩ để mà làm gì?
Có người nói sao không ra ngoài mà làm, bám đại học của nhà nước làm cái gì?
Đúng vậy, nhưng chương trình đào tạo này là do nhu cầu của các đại học của Việt Nam đang quá thiếu tiến sĩ, cả về số lượng và chất lượng.
Để làm ngoài thì cần gì cái bằng tiến sĩ, miễn sao làm việc hiệu quả ra sản phẩm tốt là được.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét