Giữ Dân, Giữ Nước, Giữ Làng: Từ đặc khu 99 tại Tích Lan đến dự luật Ba Đặc Khu 99 của Việt Nam

Phóng sự trên New York Times '"How China Got Sri Lanka to Cough up a Port" tnêu ra hai vấn đề mà tờ báo này cho là rất nghiêm trọng.

https://www.nytimes.com/2018/06/25/world/asia/china-sri-lanka-port.html

Một là "bẫy nợ" như một phần trong kế hoạch lâu dài do Trung Quốc dàn dựng từ 2005 để ảnh hưởng đến chính trị Sri Lanka, khiến cảng Hambantota được trao cho công ty Trung Quốc thuê 99 năm.

Cảng Colombo ở thủ đô Sri Lanka cũng được để cho công ty của Trung Quốc xây dựng với ngân khoản nhiều tỷ USD.

New York Times trích Wikileaks để nói rằng ngân hàng Export-Import Bank (Exim) của Trung Quốc đóng vai trò chính cho Sri Lanka vay tiền, và đổi lại, Sri Lanka phải chọn đối tác China Harbor.

Bên cạnh các điều khoản cho vay, phía Sri Lanka bị buộc phải chia sẻ tin tình báo với Trung Quốc, theo bài báo trích lời cựu đại sứ Sri Lanka tại Trung Quốc, Nihal Rodrigo.

Hai là cáo buộc rằng trên 7,6 triệu USD được một công ty Trung Quốc chuyển vào chiến dịch tranh cử của nguyên Tổng thống Mahinda Rajapaksa, điều ông này và thân nhân bác bỏ.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng bác bỏ ý kiến tờ New York Times nêu ra rằng Bắc Kinh có ý định dùng cảng Hambantota vào mục tiêu quân sự trong tương lai.

Sang đầu tháng 7, New York Times tiếp tục lên tiếng về vụ việc này, cho rằng có chuyến "đe dọa" một số phóng viên bản địa cộng tác với tờ báo trong cuộc điều tra về tiền Trung Quốc ở Sri Lanka.

Hai phóng viên Sri Lanka bị "công kích, đe dọa" trên mạng xã hội vì cuộc điều tra các cáo buộc tham nhũng của ông Mahinda Rajapaksa.

Con trai ông Rajapaksa là Namal, phủ nhận có chuyện ông hay cha ông "thừa thời gian để đi đe dọa các nhà báo".

Ông Rajapaksa cùng thân nhân đang bị chính quyền Sri Lanka điều tra vì nghi vấn liên quan đến "lừa đảo tài chính và một vụ sát nhân".

Hôm cuối tuần qua, ông ra một thông cáo báo chí cuối tuần qua, nói tờ báo Mỹ "có chiến dịch bôi nhọ ông".

Mahinda Rajapaksa đã bị thất cử năm 2015 và hiện chính quyền của Tổng thống Maithripala Sirisena đang cam kết sẽ tăng cường tự do ngôn luận và phục hồi các tiêu chuẩn dân chủ, theo AFP.

Khi mới lên nắm quyền, chính phủ Maithripala cam kết sẽ "đối xử với các nước châu Á quan trọng, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, bình đẳng".

Nhưng các khoản nợ lớn từ nhiệm kỳ trước để lại khiến họ phải trao 75% cổ phần trong cảng Hambatota vào năm 2017 cho một công ty Trung Quốc nắm 99 năm.

Vì vị trí địa lý đặc biệt, là đảo lớn nhất gần Ấn Độ và nhìn ra Ấn Độ Dương, Sri Lanka được Trung Quốc chú ý.

Theo Charles Haviland viết trên BBC News hồi 2015 rằng Sri Lanka đã bị kéo vào quỹ đạo của Trung Quốc qua các khoản cho vay, đầu tư xây cất cơ sở hạ tầng.

"Các đường xe lửa, xa lộ mới thật là đáng nể nhưng sự dính líu của Bắc Kinh đã khiến đồng minh truyền thống của Sri Lanka là Ấn Độ có phản ứng."

Sang năm 2018, một phóng viên khác của BBC, ông Tim Luard đến thăm Sri Lanka, nước có 21 triệu dân, và nghe than thở ở nhiều nơi rằng 'tất cả đã rơi vào tay người Trung Quốc'.