Tin giới truyền thông trên mạng mới đây cho hay ngày 13-7-2020, Bộ ngoại giao Hoa Kỳ đã ra tuyên bố lần đầu tiên bác bỏ mạnh mẽ các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với khu vực giàu tài nguyên trên Biển Đông. Đồng thời công khai bênh vực các nước nhỏ yếu trong vùng đang có tranh chấp chủ quyền biển đảo tại Biển Đông. Trong đó có Việt Nam được quan tâm hàng đầu, với những động thái mang ý nghĩa như ngầm cam kết, rằng Hoa Kỳ sẽ sẵn sàng can thiệp nếu Trung Quốc có hành động quân sự bắt nạt Việt Nam và các nước khác trong vùng.
Trước biến cố này, nhiều người cho rằng đã đến lúc Việt Nam cần chấm dứt đối sách ‘đi dây’ giữa Trung Quốc và Hòa Kỳ. Nhưng nhiều người khác, trong đó có chúng tôi, thì nghĩ rằng Việt Nam vẫn phải tiếp tục ‘đi dây’ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Vì sao?
Vì các động thái mới nhất của Hoa Kỳ (1) lợi bất cập hại đối với Việt Nam.
(2) không thay đổi bối cảnh chung đã buộc Việt Nam phải ‘đi dây’,
(3) tiếp tục‘đi dây’ là sự lựa chọn tốt nhất cho Việt Nam.
Đó là các đề mục chính cho bài viết này. Nhưng trước hết cần đề cập đến:
I - Những động thái mới đây nhất của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc là gì?
Hành động đầu tiên là ngày 13-7- 2020 Bộ ngoại giao Hoa Kỳ ra tuyên bố bác bỏ các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với khu vực giàu tài nguyên trên Biển Đông. Tiếp theo sau là tiếng nói của các viên chức lãnh đạo cấp cao ngành ngoại giao, quốc phòng của Hoa Kỳ. Tất cả đều có chung một mục tiêu là:
1 - Căn cứ trên luật pháp quốc tế, cụ thể là
2 - Căn cứ trên hành động thực tế, Trung Quốc bao lâu này không ngừng ỷ mạnh hiếp yếu
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo qua tuyên bố ngày13/7 được xem là mạnh mẽ nhất của Mỹ từ trước đến nay, đã nhắc lại “
Ông Stilwell, trợ lý ngoại trưởng đặc trách về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, hôm 14/7 nhấn mạnh lại tuyên bố của Ngoại trưởng Pompeo về việc Mỹ bác bỏ bất cứ tuyên bố chủ quyền nào của Trung Quốc đối với vùng lãnh hải bên ngoài phạm vi 12 hải lý của nước này. Vì Bắc Kinh đã
Trong khi Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Kritenbrink trong một bài viết đăng trên báo Thanh Niên điện tử hôm 20/7 thì đã bày tỏ quan điểm rằng, những tuyên bố về chính sách của Washington vừa qua thể hiện rõ hơn cam kết của Mỹ về duy trì thượng tôn pháp luật ở Biển Đông, và Washington sát cánh với Hà Nội để bảo vệ quyền chủ quyền và lợi ích của Việt Nam nhất quán với luật pháp quốc tế, cũng như để bác bỏ tư duy ‘
Tựu chung có sự khác biệt trong động thái mới nhất này, là lâu nay Hoa Kỳ vẫn phản đối yêu sách của Trung Quốc trên Biển Đông và thường xuyên điều tàu chiến qua lại trên tuyến đường thủy chiến lược trị giá khoảng 3 nghìn tỷ đôla thương mại mỗi năm, với lý do là để thể hiện quyền tự do hàng hải. Tuy nhiên, trong tuyên bố hôm 13/7, lần đầu tiên Mỹ nói rõ các yêu sách của Trung Quốc là ‘bất hợp pháp’ và thể hiện sẽ hành động thực tế quyết đoán hơn có ý nghĩa như lời cam kết sẵn sàng có hành động bảo vệ các quốc gia nhỏ yếu trong vùng trước các hành động ỷ mạnh hiếp yếu của Trung Quốc.
II - Vì sao Việt Nam vẫn phải tiếp tục ‘đi dây’ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ?
Việt nam vẫn phải tiếp tục đối sách ‘di dây’ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là vì các động thái mới nhất của Hoa Kỳ:
1 - Lợi bất cập hại đối với Việt Nam
Vì những động thái mới nhất của Hoa Kỳ căn bản là vì lợi ích trước mắt cũng như lâu dài của Hoa Kỳ trong quan hệ ngoại giao lúc lên lúc xuống giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.Đó là điều tất nhiên, vì lợi ích quốc gia luôn là nền tảng, cốt lõi và là mục tiêu tối hậu chính sách ngoại giao của bất cứ quốc gia nào. Lúc này quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể căng thẳng vì lợi ích nhất thời tranh cử; nhưng sau đó vì lợi ích lâu dài giữa hai nước Mỹ-Hoa, có thể chuyển biến theo một chiều hướng khác. Thành ra trước các động thái mạnh mẽ mới nhất của chính quyền Washington, phản ứng của Bắc Kinh có vẻ chừng mực, đấu dịu thể hiện qua các tuyên bố của người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc.
Theo Reuters dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói trong cuộc họp báo ngày 15/7 thì Trung Quốc
‘
Ông Triệu Lập Kiên, người phát ngôn khác của Bộ Ngoại giao Trung Quốc thì lên án nhẹ nhàng động thái của Hoa Kỳ, coi đây là một hành động vô trách nhiệm, có thể phá hoại hòa bình và tình trạng ổn định khu vực.
Trong khi trước sự kiện này, cái lợi của Việt Nam chỉ là tăng thêm thế lực giúp có những động thái mạnh mẽ hơn để bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam (
Đúng như một số chuyên gia nhận định với VOA rằng Hà Nội khó có thể ở trong thế đối đầu với Bắc Kinh, dù rằng có vẻ như đang ‘ngả’ về phía Mỹ với tiếng nói mạnh mẽ hơn ủng hộ lập trường của Hoa Kỳ.
Với vai trò là chủ tịch ASEAN năm nay, Việt Nam vừa cho biết đã dẫn đầu các nước ASEAN lên tiếng
Thế nhưng cái ‘
Chẳng thế mà mới đây, tờ Hoàn Cầu Thời báo của Trung Quốc, trong bài viết phân tích về mối quan hệ Mỹ - Trung sau khi Hoa Kỳ đưa ra tuyên bố gọi yêu sách của Bắc Kinh ở Biển Đông là ‘phi pháp’, đã tiếp tục đưa ra ‘cảnh báo’ Hà Nội về việc ‘chọn phe’ nhằm chống lại Bắc Kinh, rằng:
“Nếu sự can dự của Mỹ vào Biển Đông làm gia tăng căng thẳng khu vực hoặc phá vỡ cân bằng trong mối quan hệ giữa Trung Quốc, Việt Nam và Mỹ, thì sự phát triển của Việt Nam sẽ bị gián đoạn. Tổn thất của Việt Nam sẽ lớn hơn nhiều so với lợi ích nhận được’.
Thế nhưng đồng thời, trong cuộc hội đàm mới đây ở Bắc Kinh giữa hai Thứ trưởng ngoại giao Việt Nam và Trung Quốc đã đưa đến một kết quả hữu nghị về kinh tế là một ngân hàng của Trung Quốc đã cho một ngân hàng Việt Nam vay một trăm triệu dollar để phát triển hoạt động. Sự thể này phải chăng cho thấy Trung Quốc cũng cần Việt Nam, vẫn muốn giữ chặt Việt Nam không ngả theo Hoa Kỳ, nên
2 - Không thay đổi bối cảnh chung đã buộc Việt Nam phải ‘đi dây’
Bối cảnh chung đã buộc nhà cầm quyền Việt Nam phải ‘đi dây’ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ bao lâu nay không có gì thay đổi; sau những động thái mới nhất của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc.
Đó là bối cảnh bắt nguồn từ sự ràng buộc Việt Nam trong quá khứ chiến tranh xa gần đối với Trung Quốc khác với Hoa Kỳ.
(1) -
Do đó, trên thực tế, đối xử với cựu thù Hoa Kỳ trong chiến tranh phải có khác, để không phật ý và bị nghi ngờ về lòng trung thành cố hữu của Việt Nam với Trung Quốc. Chẳng thế mà, trước khi làm điều gì liên quan đến Hoa Kỳ, Hà Nội luôn tham khảo trước với Bắc kinh cách này cách khác. Tỷ dụ, trong các chuyến công du Hoa Kỳ của các lãnh đạo hàng đầu đảng và nhà nước CSVN trước đây, thường là họ phải ghé qua Bắc Kinh trước khi đến Washington.
Vì thế, trong quan hệ song phương với Trung Quốc
(2) - Đối với Hoa Kỳ, có khác với Trung Quôc, quá khứ từng là là cựu thù trong chiến tranh, đối tác làm ăn trong hiện tại,
Vận mệnh tương lai đó là, sau khi Trung Quốc “
2 - Việt Nam vẫn tiếp tục đối sách ‘đi dây’ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ
Vì những động thái mới nhất của Hoa Kỳ với Trung Quốc dường như càng củng cố thêm tin tưởng của nhà cầm quyền Việt Nam, cần tiếp tục đối sách ‘đi dây’ là sự chọn lựa tốt hơn, so với từ bỏ đối sách này, ngả hẳn theo và trở thành đồng minh Hoa Kỳ trong liên minh các nước chống Trung Quốc.
Thật vậy, vì những động thái mới này vốn Hoa Kỳ đã từng làm trong quá khứ, chỉ khác mức độ và cường độ mạnh hơn với hệ quả cao hơn trong quan hệ Mỹ-Hoa.
- ‘
Nhưng mặt khác trên thực tế trong quan hệ song phương Việt Nam, bên ngoài vẫn chẳng đặng đừng phải thực hiện “
- Đối sách ‘lá mặt lá trái’ của Trung Quốc
III - Thay lời kết
Chúng tôi dẫn lời nhận xét của tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ Việt Nam, nói với VOA: về các quan điểm do các nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ đưa ra gần đây, rằng:
"
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét